نرم افزار مانیتورینگ چیست؟

مقدمه

نرم‌افزارهای مانیتورینگ، نرم‌افزارها و ابزارهایی هستند که بررسی و نظارت بر کارایی و عملکرد سامانه ها را ممکن می‌نمایند و امکان تداوم ارائه سرویس مطلوب به مشتریان را فراهم می کنند. برای بهره‌برداران سامانه ها و ابزارهای نرم افزاری و تجهیزات سخت افزاری مهم است که بتوانند در حین راهبری این ابزارها و تجهیزات از عملکرد داخلی آن‌ها مطلع باشند. به طور مثال، در حین استفاده از یک اتومبیل، می خواهیم از میزان بنزین موجود، نرخ مصرف، سرعت حرکت، دور موتور، خطاها جاری و ... مطلع شویم تا با اطلاع از این شاخص‌ها، وضعیت عملکرد جاری اتومبیل را رصد کنیم، در صورت لازم بنزین بزنیم، در برخی موارد به تعمیرگاه ببریم، سرویس های لازم را انجام دهیم تا ماشین در شرایط مناسبی برای استفاده بهینه باشد و جلوی بعضی از خرابی‌های احتمالی را بگیریم. بنابراین مانند داشبورد یک اتومبیل که وضعیت جاری آن را نشان می‌دهد، نیاز داریم از میزان کارایی سامانه ها و ابزارهای نرم افزاری و تجهیزات سخت افزاری مورد استفاده در خدمات فناوری اطلاعات در هر لحظه مطلع باشیم تا آن‌ها را در شرایط مناسب برای ارائه مطلوب آن خدمات نگه داریم و در صورت اختلال در اسرع وقت برای رفع آن اقدام نماییم.

نرم‌افزار مانیتورینگ کارایی چیست؟

نرم افزارهای مانیتورینگ کارایی، ابزارهایی هستند که کارایی سامانه‌های مبتنی بر فناوری اطلاعات را اندازه گیری می‌کنند و امکان مشاهده و نظارت بر آن‌ها را فراهم می‌سازند. با ابزارها و نرم‌افزارهای مانیتورینگ کارایی، وضعیت سامانه ها و تجربیات کاربران قابل اندازه گیری هستند که اطلاعات بسیاری را از کیفیت و کارایی سامانه‌ها فراهم می‌نمایند. راهبران سامانه ها بدون ابزارهای مانیتورینگ کارایی، امکان نظارت و استفاده بهینه از همه ظرفیت زیرساخت‌ها و خدمات فناوری اطلاعات را نخواهند داشت. لذا همه راهبران برحسب نوع زیرساخت، ابزارها و تجهیزاتی که بکار می گیرند، ابزارها و نرم‌افزارهای مانیتورینگ مناسب را تهیه و استفاده می کنند. لازم به ذکر است که عمدتا با توجه به تنوع فناوری‌ها، ابزارها و سخت افزارها، ابزارهای مانیتورینگ متعددی توسط راهبران استفاده می‌شود. بارزترین آن‌ها محصولاتی به نام Grafana ، Manage Engine، Zabbix، Datadog، Nagios، Dynatrace، AppDynamics، SolarWinds، PRTG، IBM Tivoliو نرم افزار ایرانی مانیتورینگ MOEIN یا معین(مانیتوینگ عملیات یکپارچه نوین) از شرکت بهپایا می باشند. معمولا ابزارها و نرم‌افزارهای مانیتورینگ برای مانیتور کردن یک یا چند حوزه، تجهیز یا ابزار توسعه یافته اند، بنابراین راهبرانی که با تنوع زیرساخت‌ها روبرو هستند، به طور معمول تعدادی از آنها را همزمان استفاده می‌کنند.

مشکلات و چالش‌های نرم‌افزارهای مانیتورینگ خارجی

یکی از مشکلات عمده ابزارها و نرم افزارهای مانیتورینگ خارجی، عدم امکان خرید قانونی لایسنس و هزینه بسیار بالای آن است. در حال حاضر، خرید لایسنس های رسمی محصولات خارجی، علاوه بر مشکلات تحریم و قیمت بالا، به دلیل نبود فروشنده رسمی، خدمات پشتیبانی، توسعه و بروزرسانی لازم را در پی ندارد. همچنین شرکت‌های سازنده بصورت مستمر وصله هایی را جهت رفع مشکلات امنیتی و رفع باگ‌هایی که بعدا کشف می شود، ارائه می‌دهند که معمولا خریداران داخلی امکان دریافت این وصله ها و نسخ جدید را ندارند و این یک چالش بزرگ و همیشگی برای محصولات خارجی در شرایط کنونی محسوب می شود.

وجود یک نرم افزار واحد مانیتورینگ به جای ابزارهای مانیتورینگ مختلف 

تصور کنید در یک سازمان مثل یک بانک، صدها سرویس و سامانه وجود دارد. یک سامانه از چندین سرویس درونی و بیرونی آنلاین تشکیل شده است. برخی از سامانه‌ها از سامانه‌های دیگر سرویس می‌گیرند. بسیاری از سرویس‌ها با سامانه‌ای مختلف در ارتباط هستند. لذا سامانه‌ها از برنامه‌های کاربردی و سرویس‌های بیرونی متنوع تشکیل می‌شوند. همچنین سرویس‌ها و برنامه ها خود بر بستر زیرساخت های نرم افزاری مانند پایگاه‌های داده و وب ‎سرورها قرار می گیرند. زیرساخت‌های نرم افزاری خود در سرورها (سیستم  عامل ها) نصب  می‌شوند که رایانه آنها عمدتا توسط ابزارهای مجازی ساز بر روی سخت افزارهای فیزیکی فراهم می شود. در عمل فناوری‌های مختلف بصورت یک پشته روی هم قرار می‌گیرند تا به لایه های دیگر سرویس دهند. هر جای این پشته، اگر اشکالی رخ دهد می تواند تاثیر دومینو وار داشته و تا کاربر نهایی نیز برسد. اگر تا بحال سرویس آنلاین ارائه کرده باشید، حتما چالش ها، عمق و پیچیدگی این موضوع را درک کرده‌اید.

عمدتا مدیران محصول، مالکان و راهبران سامانه‌ها از سرویس‌ها و لایه‌های پایین‌تر و بالاتر از مسئولیت‌های خود خبری ندارند، در حالی که مدیران ارشد یک سازمان توقع دارند سامانه‌ها به درستی کار کنند و سرویس‌‌دهی آنها 7 در 24 بدون اختلال باشد. همچنین اغلب نرم‌افزارهای مانیتورینگ برای تجهیزات محدود و مقیاس کوچک طراحی شده اند. داشبوردهای ثابت و غیرقابل تغییر دارند. امکان شخصی سازی در آن‌ها بسیار کم است. اطلاعات را تا زمان محدودی نگه می دارند. سرعت خواندن اطلاعات از آن‌ها کم است و در امکاناتی مثل اعلان هشدار و تعریف آستانه محدویت هایی دارند. در آن‌ها امکان تعریف مفاهیم سازمانی مانند واحدهای سازمانی، شیفت و مدیریت متمرکز کاربران وجود ندارد و در نتیجه در یک سازمان، هر واحد ابزارهای متنوع و متعددی برای مانیتورینگ استفاده می‌نماید. کارشناسان مانیتورینگ مشخص می کنند که چه ابزاری استفاده شوند و مدیران ارشد ناچار به پذیرش آن‌ها هستند. با جابجایی، تغییر و آمدن کارشناسان جدید، این مسائل تکرار می شوند. به طور معمول این محدودیت‌ها، تنوع، تعدد و تغییرات که نتیجه آن عدم یکپارچگی و جامعیت در مانیتورینگ است، کیفیت ارائه سرویس‌ها را متاثر می‌کند.

وجود یک پلتفرم مانیتورینگ واحد و جامع در یک سازمان، می‌تواند یکپارچگی در نظارت بر سامانه‌ها و زیرساخت فناوری اطلاعات آن‌ها را در آن سازمان به ارمغان بیاورد و به راهبران و مدیریت ارشد کمک شایانی نماید. یک پلتفرم جامع باید بتواند با انواع فناوری های اطلاعات در آن سازمان در ارتباط باشد، جزئیات و شاخص های کارایی آن‌ها را جمع آوری نماید، این اطلاعات را برای مدت زیادی (گاه سال ها) در بانک اطلاعاتی خود ثبت نماید، بار ناچیزی بر تجهیزات تحمیل کند، بین تجهیزات و نرم افزار مانیتورینگ و بین نرم افزار مانیتورینگ و کاربران ارتباط امن برقرار نماید، امکان تجمیع و تحلیل این اطلاعات را فراهم نماید و امکان داشبوردسازی متنوعی داشته باشد. همچنین به دلیل شرح وظایف مختلف، امکان تعریف واحد های مانیتورینگ کاملا مستقل را فراهم کند و ضمن این استقلال، امکان اشتراک گذاری اطلاعات و شاخص های فناوری ها و سامانه ها را بین واحدها مهیا سازد.

پلتفرم مانیتورینگ معین

پلتفرم مانیتورینگ معین تمام امکانات مورد نیاز جهت مانیتورینگ کارایی بسیاری از حوزه های فناوری اطلاعات را فراهم کرده است.(برای مشاهده‌ی لیست تمامی فناوری‌های قابل مانیتورینگ توسط پلتفرم معین کلیک کنید.) قبل از توسعه این پلتفرم، ویژگی‌های مهم و مورد نیاز راهبران سامانه‌ها مورد مطالعه قرار گرفته و امکانات اکثر نرم‌افزارهای مختلف این حوزه مطالعه شده است. در این پلتفرم سعی شده است علاوه بر امور مانیتورینگ عملیات برای راهبران سامانه، امکان نظارت بر شاخص‌های کسب‌وکاری توسط مدیران ارشد سازمان نیز فراهم شود.

یک نمونه‌ی واقعی از عملیاتی شدن این پلتفرم، استفاده آن در شرکت بهسازان ملت است. شرکت بهسازان ملت، از اولین مشتریان پلتفرم مانیتورینگ معین در سال 1400 است. پلتفرم معین در این شرکت برای نظارت بر سامانه‌های بانک ملت مورد بهره برداری قرار گرفته است. شرکت بهسازان ملت تولید کننده اصلی سامانه‌های بانکی بانک ملت می باشد. در شرکت بهسازان ملت علاوه بر گروه‌های توسعه متنوع، واحدهای عملیاتی زیادی که وظیفه راه اندازی، نگهداری و راهبری سامانه های بانکی را بر عهده دارند نیز وجود دارد. بنابراین ضرورت داشت که از یک پلتفرم یکپارچه، مقیاس پذیر، دارای پشتیبان داخلی، قابل توسعه و بروزرسانی برای مانیتورینگ جامع استفاده شود. در حال حاضر علاوه بر استفاده همه واحدها از این پلتفرم برای مانیتورینگ شبکه، زیرساخت و سامانه های خود، مدیران ارشد و میانی بانک نیز می توانند با دسترسی های مناسب داشبوردهای کسب‌وکاری را نظارت نمایند و از کارایی و یا اختلال در زیر سامانه‌ها و دلایل آن در لحظه مطلع باشند.